Καθώς αυτό το εγώ αποκτά δική του ζωή και προσωπικότητα, ελέγχει και κατευθύνει την προσοχή μας, περιορίζοντας την οπτική μας σε θέματα που έχουν σχέση με φόβο, ελπίδα και επιβίωση και, έτσι, μας στερεί την ελευθερία και τη χαρά που γνωρίζαμε ως παιδιά. Η συνεχής φλυαρία, οι επικρίσεις και οι ερμηνείες του φιλτράρουν πολλά από αυτά που είναι ουσιαστικά για την ολότητά μας, και μας αποχωρίζουν από τον εαυτό μας και από τον κόσμο των άλλων μέσα στον οποίο ζούμε.
Έτσι, μετά από λίγο, κάθε αυθόρμητη παρόρμηση ή φυσική ορμή για έκφραση κάποιου συναισθήματος ή συγκίνησης, πρέπει να δώσει μάχη μέσα σε ένα λαβύρινθο κοινωνικά προσδιορισμένων αντιδράσεων. «Μορφωνόμαστε», αλλά στην πορεία χάνουμε τον αληθινό εαυτό μας, το «αυθεντικό μας πρόσωπο». Σταθεροποιούμε το φακό της αντίληψής μας στον «καθημερινό κόσμο» και χάνουμε την επαφή μας με τη βαθύτερη διάσταση της ζωής.
Ο λαμπρός φιλόσοφος και συγγραφέας AJdous Huxley όρισε αυτή την επιλεκτική αντίληψη ως «εξαλειπτική»: δεσμεύει και αποβάλλει τεράστιες ποσότητες πληροφοριών που μας βομβαρδίζουν κάθε στιγμή συγκρατώντας, ταυτόχρονα, ένα μικρό ποσοστό πληροφοριών που χρησιμεύουν στην επιβίωση. Λέει ο Huxley:
«Αυτό στο οποίο αναφέρεται η γλώσσα της θρησκείας όταν μιλάει για "αυτό τον κόσμο" είναι το σύμπαν της περιορισμένης αντίληψης έτσι όπως εκφράζεται και απολιθώνεται από τη γλώσσα. Οι διάφοροι "άλλοι κόσμοι", με τους οποίους τα ανθρώπινα όντα έρχονται σε άτακτη επαφή, αποτελούν τα πάρα πολλά άλλα στοιχεία του συνόλου της αντίληψης που ανήκει στον "Ελεύθερο Νου"».
Η κοινωνία μας αποκαλεί αυτή την περιορισμένη αντίληψη πραγματικότητα. Για να είμαστε ειλικρινείς, αν ζούσαμε σε μια συνεχή κατάσταση πλήρους έκστασης, θα πεθαίναμε από πείνα ή θα μας πατούσε κάποιο αυτοκίνητο. Πάντως, οι περισσότεροι από μας έχουμε εκπαιδευτεί αρκετά καλά σ’ αυτό τον περιορισμό της προσοχής στα εγκόσμια. Ο ελεύθερος νους μας μπορεί να συλλάβει διαστάσεις και κόσμους που βρίσκονται πέρα από το ορατό βασίλειο της παρούσας αντίληψης. Και, παρ’ όλ’ αυτά, μοιάζουμε σαν ναυαγοί που ζουν σε ένα ερημονήσι και έχουν ξεχάσει από πού έχουν έρθει.
Παίρνουμε έναν απεριόριστο ωκεανό φαινομενικού χάους και τον υποβιβάζουμε σε μια μικρή σταγόνα φαινομενικής τάξης. Και καθώς γινόμαστε ειδικοί που ξέρουν όλο και περισσότερα για όλο και λιγότερα, ενισχύουμε το στένεμα της οπτικής μας. Αλλά αυτό που συμβαίνει είναι ότι αποκοβόμαστε από το δυναμικό μας, από την Πηγή μας, από το σύμπαν των άπειρων μυστηρίων και δυνατοτήτων, από την ίδια μας την έκσταση.
Χρόνια τώρα μαθαίνουμε πώς να προσαρμοζόμαστε και να ταιριάζουμε με τα πράγματα, και έχουμε ξεχάσει πώς να ανοιγόμαστε στο θαύμα και στην πολυπλοκότητα της ζωής. Η ενέργεια της αγάπης, η θετική δύναμη της ζωής, είναι η αυθεντική μας αθωότητα που, μέσα της, λέει ένα άνευ όρων ναι στη ζωή. Αυτή η ενέργεια διαταράσσεται και κατακλύζεται από την απώθηση, την ντροπή και την ενοχή.
Ζούμε σε μια αντιεκστατική κοινωνία που έχει τις βάσεις της στην αντίληψη του διαχωρισμού μεταξύ σάρκας και πνεύματος. Η κοινωνία μάς παροτρύνει και μας διδάσκει να καταστέλλουμε και να απωθούμε τη σεξουαλική μας φύση, να αμφισβητούμε τη μυστικιστική και πνευματική μας φύση και να φοβόμαστε οτιδήποτε δεν συμμορφώνεται με την καθιερωμένη συμπεριφορά. Αυτό, όμως, που διακινδυνεύουμε να χάσουμε σ’ αυτή την πορεία, καθώς αγνοούμε την ιερότητα της ζωής και τη δυνατότητα να τη ζήσουμε μέσα σε έκσταση, είναι τον ίδιο μας τον εαυτό — την ψυχή μας.
Η μεγάλη τραγωδία της δυτικής κοινωνίας μας έγκειται στο ότι έχουμε, κυριολεκτικά, χάσει την ικανότητα να ζούμε τη μεταμορφωτική δύναμη της έκστασης και της χαράς.
Κάποτε θεωρούσαμε την έκσταση ως εύνοια των θεών, ένα θείο δώρο που μπορούσε να μας πάρει από τη συνηθισμένη πραγματικότητα και να μας βάλει στο βασίλειο της αθανασίας της ψυχής.
Robert Johnson
Η έκσταση είναι η γλώσσα της ψυχής. Στο σημερινό κόσμο, όμως, είναι μια ξένη γλώσσα. Εξισώνουμε την εμπειρία της έκστασης με την ψευδαίσθηση ή τη χρήση ναρκωτικών ουσιών και την απορρίπτουμε. Και θεωρούμε όσους την επιδιώκουν ως παράξενους μυστικιστές ή μαλθακούς ηδονιστές που τη χρησιμοποιούν σαν χάπι. Τα ναρκωτικά και το αλκοόλ μπορούν να προσφέρουν μια γεύση έκστασης, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χρησιμοποιούνται επί χιλιάδες χρόνια. Όσο, όμως, κι αν η κατάσταση στην οποία μας βάζουν τα ναρκωτικά προσφέρει μια γεύση αυτής της δυνατότητας για μεταμόρφωση, από μόνη της, δεν μπορεί να μας μεταμορφώσει. Πρόκειται για μια προσωρινή κατάσταση.
Μερικοί φοβούνται την έκσταση, γιατί νομίζουν ότι θα χάσουν το μυαλό τους. Κάποιοι άλλοι λένε ότι η εμπειρία της έκστασης είναι ένα παθολογικό ρήγμα στη συνείδηση. Όλα αυτά, όμως, έχουν αποδειχτεί εσφαλμένα. Ο ψυχολόγος Carl Fischer μελέτησε τη σχέση έκστασης και σχιζοφρένειας. Διαπίστωσε πως κάποια ψυχωτικά επεισόδια μπορεί να παρουσιάζουν ομοιότητες με καταστάσεις έκστασης, παρ’ όλ’ αυτά όμως, δεν είναι το ίδιο πράγμα. Οι ψυχονοητικές ασθένειες είναι συμβάντα αποδιοργάνωσης. Η έκσταση, όμως, έχει τη δύναμη να θεραπεύσει και να μεταμορφώσει. Και το πετυχαίνει επανασυνδέοντας τα αποξενωμένα κομμάτια του εαυτού μας, ανοίγοντας το νου και την καρδιά και επιτρέποντάς μας να νιώσουμε πως συνδεόμαστε με όλα.
Οι επιθέσεις που δεχόμαστε καθημερινά από το σύγχρονο τρόπο ζωής μάς φθείρουν. Αυξάνονται συνεχώς εκείνοι που ψάχνουν να βρουν γιατρειά και νέους τρόπους να συνδεθούν με το Πνεύμα και να νιώσουν χαρά στη ζωή τους. Το ενδιαφέρον του κόσμου για τις εσωτερικές, πνευματικές πρακτικές των παραδοσιακών θρησκειών όπως η Τάντρα, το Ζεν, ο Σαμανισμός, ο Σουφισμός, ο Βουδισμός, ο Χριστιανισμός, ο Ιουδαϊσμός και η Γιόγκα, αυξάνεται συνεχώς.
Παράλληλα, εμφανίζεται μια νέα στάση υγιούς σκεπτικισμού εναντίον των εκκλησιαστικών δογμάτων. Ακόμα και οι θεολόγοι εντείνουν τις αμφισβητήσεις τους ενάντια στην ιδέα του παραδείσου ως ενός μακρινού τόπου με σύννεφα, στον οποίο έχουμε φτερά, παίζουμε άρπα, ψάλλουμε ύμνους και περιμένουμε το Θεό που έρχεται με το πύρινο άρμα του.
Η Rosemary Altea, συγγραφέας και θεραπεύτρια, γράφει: «Ο παράδεισος δεν είναι τόπος, είναι κατάσταση της αντίληψης».
Η Annemarie Schimmel, δυτική μελετήτρια του Ισλάμ, γράφει: «Μόλις τελειώσει το ταξίδι προς το Θεό, αρχίζει το απεριόριστο ταξίδι στο Θεό».
Διάφορα κείμενα παρουσιάζουν τον παράδεισο με ποικίλες μορφές: κήπος, πόλη, βασίλειο, ναός, μήτρα, φωτιά, εκτυφλωτικό φως, η γη της επαγγελίας, τόπος έκστασης. Τις ίδιες εικόνες έχουν χρησιμοποιήσει και οι αρχαίοι μυστικιστές και σύγχρονοι άνδρες και γυναίκες για να περιγράψουν την εμπειρία της έκστασης.
Για μένα, ο παράδεισος είναι η εκστατική εμπειρία που μπορεί κανείς να βιώσει εδώ και τώρα. Είναι ο τόπος στον οποίο βρισκόμαστε όταν ξυπνάμε και βιώνουμε τη σύνδεσή μας με την Πηγή της δημιουργίας. Αυτή η αφύπνιση πραγματοποιείται μέσω του εσωτερικού γάμου της ενέργειας και της συνείδησης, της ζωής και του Πνεύματος, του σώματος και της ψυχής, ανεξάρτητα αν την ονομάζουμε Πατέρα, Μητέρα, Πηγή, Θεό ή Θεά, ή Ό,τι Υπάρχει. Οι σημερινοί θεολόγοι το επιβεβαιώνουν: Η Έκσταση υπάρχει.
Η ουσία της έκστασης είναι η εμπειρία του φωτός, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για οράματα του φωτός, το μεταφορικό φως της σοφίας, της κατανόησης και της αποκάλυψης, ή την εκστατική μακαριότητα που εκπέμπει το φως της θείας αγάπης. Ο Παύλος «τυφλώθηκε από το φως», ο Βούδας «φωτίστηκε», ο Χριστός βαπτίστηκε στο φως που πήρε τη μορφή λευκού περιστεριού. Ο William Blake και ο Rumi μετέτρεψαν τα οράματα ευδαιμονίας σε εκστατική ποίηση.
Αυτές οι κορυφαίες εμπειρίες συγκροτούν τις καθοριστικές στιγμές στη ζωή κάθε ανθρώπου, ολόκληρων πολιτισμών και της ίδιας της ιστορίας της ανθρωπότητας. Η εμπειρία του φωτός βρίσκεται στον πυρήνα της πνευματικής μεταμόρφωσης αγίων, σαμάνων, μυημένων και αβατάρ, όπως επίσης και αναρίθμητων εραστών, καλλιτεχνών, αλλά και των λεγόμενων απλών ανθρώπων. Ανθρώπων δηλαδή όπως εγώ κι εσείς.
Οι καταστάσεις έκστασης δεν είναι απρόσιτες. Και δεν χρειάζεται να σπαταλήσετε χρόνια κάνοντας διαλογισμό σε διάφορες βουνοκορφές, ή μόνοι σε σκοτεινές σπηλιές, ούτε χρειάζεται να μελετήσετε τα ιερά βιβλία για να βιώσετε την έκσταση και να τιθασεύσετε την υψηλής δόνησης ενέργειά της.
Κάποια στιγμή, στην πορεία αυτού του ταξιδιού της αφύπνισης, ενός ταξιδιού γεμάτου με αγώνες, χαρές και απογοητεύσεις, η έκσταση θα αποκαλυφθεί — ως επιβεβαίωση, ευχή ή μήνυμα από την Πηγή. Το μόνο που απομένει, τότε, είναι να ζήσετε με χαρά, αγάπη και γέλιο.
Margot Anand
"Η Τέχνη της καθημερινής Έκστασης"
