καλοκαίρι – στοιχείο φωτιά – διατροφή

Της διατροφολόγου Ορσαλίας Ψαρίδη

Μέρος πρώτο 

Το καλοκαίρι είναι μια εποχή yang που ξεκινάει την μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου, δηλαδή την ημέρα με την περισσότερη ηλιοφάνεια, την πιο yang ημέρα του χρόνου. Είναι η ενέργεια yang (Tai Yang το μεγάλο Yang ο Ήλιος) που έλκει τους σπόρους να βγουν από το υπέδαφος στην επιφάνεια και να αναπτύξουν πλήρως το δυναμικό τους (βλάστηση, ανθοφορία, καρποφορία= πληρότητα ανάπτυξης).

Είναι εποχή γιορτής στην Φύση. Εποχή αφθονίας, με τους κήπους και τα περιβόλια γεμάτα φρούτα, λαχανικά και λουλούδια. Διατροφικά είναι η περίοδος που δυνητικά μπορεί να υπάρχει η μεγαλύτερη αφθονία-ποικιλία τροφών. Είναι η εποχή που είναι ενεργό το στοιχείο Φωτιά.

Στοιχείο Φωτιά

Το στοιχείο Φωτιά είναι και δημιουργεί θέρμη και φως. Είναι ενέργεια δυναμική και κινητική, κινούμενη διαρκώς γεμάτη σπινθήρες ζωτικότητας. Είναι η φλόγα, το πάθος, ο ενθουσιασμός, το καύσιμο της δημιουργίας. Λαμπερή, έξυπνη, δημιουργική, γεμάτη ζωή και χρώματα, η πληρότητα της ανάπτυξης. Σχετίζεται με τον Νότο, την ζέστη και το φως, έχει θερμό χαρακτήρα και ενέργεια ανοδική και εξωτερική.

Θεμελιώδης αρχή του Ταοϊσμού και της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής είναι ότι ο άνθρωπος είναι ένας μικρόκοσμος του μακρόκοσμου (Φύση-Σύμπαν). Ο,τι συμβαίνει εκεί έξω, συμβαίνει και μέσα μας. Το καλοκαίρι και η ενέργεια του στοιχείου Φωτιά προσφέρονται για να ξαναχτίσουμε-ενδυναμώσουμε την ενέργεια που καταναλώθηκε τους χειμερινούς κυρίως μήνες, όπως και για επέκταση, για να καλλιεργήσουμε, ανθοφορήσουμε, καρποφορήσουμε την δημιουργικότητα που διαθέτουμε.

Στην ΠΚΙ, το στοιχείο Φωτιά είναι η σπίθα από την οποία προέρχεται όλη η ζωή. Οι πυθαγόρειοι επίσης υποστήριζαν την αρχή ότι το πυρ (η φωτιά) ήταν το στοιχείο που απετέλεσε την «πρώτη αρχή» του κόσμου. Το συναίσθημα που συνδέεται με τη φωτιά είναι η χαρά, η οποία, όταν είναι σε ισορροπία, εκδηλώνεται με ενθουσιασμό για τη ζωή. Σε υπερβολή εκδηλώνεται με (συνεχή) υπερδιέγερση και ανησυχία, έλλειψη εγκράτειας. Ο Αριστοτέλης αποδίδει την έλλειψη εγκράτειας-ακράτεια στην έξαψη από την θερμότητα και στην ταχύτητα της ιδιοσυγκρασίας (Ηθικά Νικομάχεια). Η θερμότητα και η ταχύτητα είναι κύρια χαρακτηριστικά του στοιχείου Φωτιά.

Ο άνθρωπος με Φωτιά σε υπερβολή (υπερβολή yang), διακρίνεται σαν ευερέθιστος, υπερενθουσιώδης, υπερβολικά ομιλητικός και βροντώδης, με κυριαρχικές τάσεις, κοινωνικά και σεξουαλικά υπερδραστήριος, ανεύθυνος και παρουσιάζει τάσεις αυτοκαταστροφής. Η έλλειψη του στοιχείου Φωτιά (έλλειψη yang) εκδηλώνεται με έλλειψη της χαράς – απάθεια και ο άνθρωπος γίνεται αφύσικα σοβαρός, μελαγχολικός, χαμηλόφωνος, χωρίς όρεξη για φαγητό, χωρίς όρεξη για τη ζωή, και απομονώνεται από τους συνανθρώπους του.

Το στοιχείο Φωτιά είναι το πιο κινητό από τα Πέντε στοιχεία, δηλαδή παρουσιάζει την μεγαλύτερη ενεργειακή κινητικότητα και μαζί με το στοιχείο Νερό *ευθύνονται για τα πάντα.

”Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, όπως και ο άνθρωπος, αποτελούνται από δύο στοιχεία, που έχουν δύναμη, εννοώ τη φωτιά και το νερό. Επαρκούν το ένα για το άλλο, αλλά και για κάθε τι άλλο. Η δύναμη που έχει το καθένα είναι αυτή. Η φωτιά μπορεί να κινεί πάντοτε τα πάντα και το νερό να τρέφει τα πάντα για πάντα…” – 

Ιπποκράτης
Περί Διαίτης

Το στοιχείο-δόνηση Φωτιά αντιπροσωπεύει το πνεύμα, τη συνείδηση, την αγάπη, την στοργή, τη χαρά, την επικοινωνία και την έκφραση των ιδεών και συναισθημάτων. Είναι αυθόρμητο, δραστήριο και κοινωνικό. Συνδέεται με τις σχέσεις και την διανοητική λειτουργία του ανθρώπου .

*Τα Πέντε Στοιχεία ή οι Πέντε Μετασχηματισμοί είναι τα: Μέταλλο, Νερό, Ξύλο, Φωτιά, Γη.

Το στοιχείο Φωτιά στον οργανισμό

Τα όργανα που διαχειρίζονται το στοιχείο της Φωτιάς στο ανθρώπινο σώμα είναι η Καρδιά, το Περικάρδιο, το Λεπτό έντερο, ο Τριπλός θερμαστής.

Στην ΠΚΙ η Καρδιά χαρακτηρίζεται ως ο αυτοκράτορας των εσωτερικών οργάνων και σ’ αυτήν φιλοξενείται το Shen (Πνεύμα ή η ψυχή του ατόμου). Στον Γαληνό (Γαληνός 5η παράγραφος, σελ. 328 κατά τον Χρύσιππο) «…η καρδιά αυτή είναι το κυριεύον και κρατούν της ψυχής μέρος.»

Στην ΠΚΙ η υπευθυνότητα της Καρδιάς (εκτός από την λειτουργία της ως αντλία αίματος) επεκτείνεται στην συναισθηματική και πνευματική σφαίρα. Στα αρχαία κινέζικα κείμενα, αποκαλείται ως ο υπέρτατος μονάρχης ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη διατήρηση της εσωτερικής ειρήνης και αρμονίας του βασιλείου (ανθρώπινο σώμα και πνεύμα). “Η καρδιά είναι το κυρίαρχο όλων των οργάνων και αντιπροσωπεύει τη συνείδηση της ύπαρξης. Είναι υπεύθυνη για τη νοημοσύνη, τη σοφία και την πνευματική διαμόρφωση “(Κλασσικά κείμενα του Κίτρινου Αυτοκράτορα).

Η κύρια λειτουργία της είναι να κυβερνά και να κυκλοφορεί το “Σουέ” (Xuè)-αίμα στα αγγεία για να θρέψει τους ιστούς καθώς και να στεγάσει το πνεύμα (Shen). Ο όρος “Shen” περιλαμβάνει το σύνολο των ψυχικών και πνευματικών πτυχών του ανθρώπου. Οι άνθρωποι με υγιή καρδιά, έχουν επίγνωση του τι τους συμβαίνει όσο και του κόσμου γύρω τους, είναι δε, σε θέση να δίνουν λύσεις στα προβλήματά τους. Αντίθετα όταν η καρδιά ασθενεί, το shen διαρρέει από την σταθερή του βάση και περιφέρεται στο κεφάλι, όπου οι σκέψεις γυροφέρνουν ανεξέλεγκτες και το άτομο αδυνατεί να δώσει λύσεις.

Το αίμα είναι η μητέρα του qi (ζωτική ενέργεια)

Η θρεπτική ενέργεια του αίματος είναι απαραίτητη για τη δραστηριότητα του qi. Αν το αίμα δεν λειτουργεί σωστά, ή δεν κυκλοφορεί σωστά, τότε ούτε το qi μπορεί να κινηθεί σωστά. Όταν το qi της καρδιάς έχει διαταραχτεί, η κυκλοφορία του αίματος επηρεάζεται (π.χ.κρύα χέρια). Εάν η καρδιά είναι δυνατή και το αίμα πλούσιο, έχουμε ένα γεμάτο και κανονικό καρδιακό παλμό. Εάν η καρδιά ή το αίμα είναι αδύναμα, ο παλμός μπορεί να είναι ακανόνιστος (άρρυθμος) ή αδύναμος.

Το Περικάρδιο (ο Προστάτης της Καρδιάς) στην Δύση αντιπροσωπεύει τον σάκο-υμένα που περιβάλλει και προστατεύει εξωτερικά την καρδιά. Στην ΠΚΙ, αυτός ο αυστηρά δομικός ορισμός της Φυσιολογίας, εμπλουτίζεται με το αληθινό πνεύμα του περικαρδίου το οποίο περιγράφεται στα αρχαία κείμενα ως “ο γελωτοποιός-διασκεδαστής της αυλής, που κάνει τον βασιλιά (την Καρδιά) να γελά και να γεμίζει χαρά”.΄Οπως η μεμβράνη προστατεύει και λιπαίνει την Καρδιά, έτσι μπορεί να θεωρηθεί ως η Πύλη που επιτρέπει την είσοδο στα θετικά και τα ευχάριστα και αποτρέπει τα αρνητικά-παθογόνα, να εισέλθουν στο εσωτερικό ιερό.

Το Λεπτό έντερο είναι ένα όργανο της πέψης και σχετίζεται με την αφομοίωση και την αποβολή. Στην ΠΚΙ ”διαχωρίζει το καθαρό από το ακάθαρτο”(θρεπτικά συστατικά-άχρηστα ) σε όλα τα επίπεδα. Έτσι διαχωρίζει τα “θρεπτικά” μέρη της καθημερινότητάς μας, των αλληλεπιδράσεών μας με το περιβάλλον μας και τους άλλους και εξαλείφει από την συνείδησή μας τα “δύσπεπτα”, επιτρέποντας μας, διάκριση στις σχέσεις μας .

Ο Τριπλός θερμαστής, δεν είναι ανατομικό όργανο αλλά όλα τα όργανα του σώματος “φυλάσσονται” από την λειτουργία του, και τον έλεγχο της θερμότητας τον οποίο ασκεί. Ο ενεργειακός μεσημβρινός του Τριπλού Θερμαστή, επίσης επιτρέπει – διευκολύνει την κυκλοφορία όλων των υγρών μέσα στο σώμα. ¨Τα τρία σημεία καύσης είναι σαν τους αξιωματούχους που οργανώνουν την κατασκευή τάφρων και φραγμάτων και δημιουργούν υδάτινες οδούς¨. Ο Τριπλός θερμαστής είναι το σύστημα θέρμανσης του τρίπτυχου συστήματος σώμα-νους-πνεύμα. Διατηρεί την θερμοκρασία και την θέρμη όλου του συστήματος, στην βέλτιστη κατάσταση. Τα τρία τμήματά του, χρειάζεται να συνεργάζονται αρμονικά, διαφορετικά η θερμοκρασία στο σύστημα αυξομειώνεται και θα μπορούσε να προκαλέσει διαδοχικά θερμή η ψυχρή συναισθηματική ή φυσική δυσλειτουργία, ένα γιο-γιο.

Η σεξουαλική κυκλοφορία, η οποία σχετίζεται με το στοιχείο Φωτιά, επίσης δεν έχει οργανική δομή. Στα Κλασσικά Κείμενα του Κίτρινου Αυτοκράτορα αναφέρεται ότι “το μέσον του θώρακα-το σημείο ανάμεσα στις θηλές-λειτουργεί όπως ο κεντρικός αξιωματούχος, ο οποίος οδηγεί-κατευθύνει τα άτομα στις χαρές και στις απολαύσεις “. Είναι ο Προστάτης της Καρδιάς, υπεύθυνος για την ροή του αίματος και τις σεξουαλικές εκκρίσεις. Ο Υπέρτατος Ελεγκτής ώστε το σύστημα να λειτουργεί αδιάκοπα και ανεμπόδιστα.

Το Στοιχείο Φωτιά εκφράζεται στο αισθητήριο της γλώσσας. Μια κανονική γλώσσα έχει απαλό κόκκινο χρώμα και η αίσθηση της γεύσης είναι φυσιολογική.

Στον άνθρωπο όταν το στοιχείο Φωτιά είναι σε υπερβολή εκδηλώνεται με έντονο κόκκινο χρώμα στο πρόσωπο, κοκκινισμένα μάτια, αίσθημα έντασης ειδικά στην περιοχή του θώρακα, σφίξιμο, ιδρωμένες παλάμες, πόνοι η/και δυσκαμψία στον θώρακα και στους ώμους, Stress, υπερκινητικότητα, αδυναμία χαλάρωσης, συνεχής δίψα, φλεγμονές, κρύα κοιλιά, ταχυπαλμία, υπέρταση, ζαλάδες. Επίσης τρώει, μιλάει και αντιδρά πολύ γρήγορα με απρόβλεπτα έντονες αντιδράσεις, ανησυχία, νευρικότητα, εύκολη κούραση, τάση να αποφεύγονται τα συναισθηματικά ζητήματα – ό,τι έχει σχέση με την καρδιά.

Αντίθετα η έλλειψη εκδηλώνεται με διανοητική κόπωση, δειλία, έλλειψη όρεξης για φαγητό και για την ζωή γενικότερα, χρόνια αφυδάτωση, εξασθένηση της μνήμης, έλλειψη η ελλάτωση της θέλησης, χρόνια απογοήτευση, πονοκέφαλο, άτονη πέψη, οσφυαλγία, αδυναμία στο “χάρα”, εύκολα κρυολογήματα, ευαισθησία στην υγρασία και στις αλλαγές της θερμοκρασίας, υπόταση, αρρυθμία, εμμονές, υπερ-ευαισθησία σε όλους τους παράγοντες. Το καλοκαίρι, το σώμα χρειάζεται τροφές που θρέφουν και διατηρούν το στοιχείο Φωτιά, δροσίζουν την εσωτερική ζέστη, θρέφουν τους Νεφρούς, ενισχύουν τον Σπλήνα και το Στομάχι και ξηραίνουν την πιθανή υγρασία.

Στο δεύτερο μέρος θα δούμε το πως χρειάζεται να είναι η διατροφή μας το 
καλοκαίρι

πηγή: εναλλακτική δράση

http://enallaktikidrasi.com/2015/07/kalokairi-stoixeio-fotia-diatrofi/