Γιατί επιλέγουμε κάποιον που θα ξανανθίζει τις πληγές μας;
Για να θεραπευτεί σωστά μια πληγή, χρειάζεται να καθαριστεί σε βάθος. Έχουμε ξεχάσει την πληγή, αλλά η αγκίδα της απογοήτευσης είναι ακόμα εκεί, χωμένη στη σάρκα. Η μία σχέση μετά την άλλη καταλήγει σε ναυάγιο, αφού επιλέγουμε πάντα τον ίδιο τύπο ανθρώπου (μη διαθέσιμους, ψυχρούς, υποκριτές...), επαναλαμβάνοντας τις ίδιες λανθασμένες συμπεριφορές (να προσπαθούμε να ευχαριστούμε τον άλλο, να κρύβουμε τις αδυναμίες μας, να αποσιωπούμε τις αμφιβολίες και τους φόβους μας...)
Κάθε νέα αποτυχία είναι η ευκαιρία να σκεφτούμε: «Σίγουρα δεν είμαι άξιος να αγαπηθώ», ένα συμπέρασμα που έρχεται κατευθείαν από την παιδική μας ηλικία.
Για να μην πει «οι γονείς μου ήταν ανίκανοι να μ’ αγαπήσουν», το παιδί προτιμά να σκεφτεί «είμαι ανίκανος να αγαπηθώ». Όταν το παιδί ενηλικιωθεί, θα κουβαλάει αυτήν την πεποίθηση και θα έχει ανάγκη να την επικυρώνει συνεχώς. Αυτό θα το αναλάβει η ζωή του, οι ερωτικές εμπειρίες του. Εφόσον δεν εντοπίζουμε ότι η ανάγκη μας για αγάπη, για αναγνώριση, για προσοχή προέρχεται από την παιδική μας ηλικία, εφόσον δεν θέλουμε να ανακαλύψουμε την ιστορία μας και να αμφισβητήσουμε τη στάση των γονιών ή των αδελφών μας απέναντι μας, επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη.
Για να αγαπήσουμε ελεύθερα, για να τολμήσουμε μια στενή σχέση, οφείλουμε να απαλλαγούμε από τα ασυνείδητα συναισθήματα της ντροπής και της αναξιοπρέπειας.
Πάθος και εξάρτηση
Το πάθος δεν αρχίζει πάντα με έναν κεραυνοβόλο έρωτα. Μπορεί να νιώσει κανείς εχθρότητα, ακόμα και περιφρόνηση για εκείνον που στη συνέχεια θα ερωτευτεί τρελά. Οι τρόποι και οι συνθήκες των γνωριμιών ποικίλλουν. Ένα πράγμα μόνο παραμένει όμοιο, γιατί έχει σχέση με το σώμα... η ερωτική κατάσταση. Ο κεραυνοβόλος έρωτας, το πάθος, είναι καταστάσεις σωματικές όσο και ψυχολογικές.
Μακροπρόθεσμα, επέρχεται ο κορεσμός της υπόφυσης, Η λίμπιντο πέφτει, οι ορμές των πρώτων ημερών καταλαγιάζουν. Μερικοί δεν αντέχουν αυτή τη μείωση και αλλάζουν σύντροφο για να ξαναζήσουν τη δυνατή συγκίνηση του πρώτου καιρού. Αληθινοί ναρκομανείς του έρωτα, έχουν συνέχεια ανάγκη από νέους συντρόφους.
Μετά το ερωτικό σοκ, ακολουθεί μια περίοδος ευφορίας. Νιώθει κανείς την ακατάβλητη επιθυμία να εκφράσει τη χαρά του, να φωνάξει την αγάπη του σε όλο τον κόσμο. Ο νεοφλοιός διεγείρεται από τις κατεχολαμίνες, ο φυσικές αναστολές εξαφανίζονται, ένας ερωτευμένος μπορεί να κάνει τα πάντα.
Είναι επίσης μια περίοδος εξάρτησης. Κοντά στον αγαπημένο, νιώθει κάποιος γεμάτος χαρά και γαλήνη... Χωρίς αυτόν, λιώνει από την αγωνία. Η απουσία του αγαπημένου δημιουργεί μια πτώση του ποσοστού των ενδορφινών μέσα στον εγκέφαλο. Δημιουργείται το σύνδρομο της στέρησης, όπως ακριβώς στον ναρκομανή. Ο χωρισμός δεν μας θλίβει μοναχά, η αδιαθεσία είναι σωματική. Ευερεθιστότητα, άγχος, εκνευρισμός, στενοχώρια, αδιαφορία για τον έξω κόσμο, κλείσιμο στον εαυτό μας, κατάπτωση, προβλήματα στην όρεξη, στον ύπνο...
Ο άλλος εμφανίζεται, οι συνάψεις (οι νευρικές συνδέσεις) ξαναγεμίζουν με μορφινικές ουσίες, η χαρά επανέρχεται. Στο πάθος, η απόλυτη ευδαιμονία εναλλάσσεται με τη μεγαλύτερη δυστυχία. Η ερωτική εξάρτηση θυμίζει την εξάρτηση από τη μητέρα τους πρώτους μήνες της ζωής. Έρχονται, λοιπόν, στην επιφάνεια οι διαμάχες, τα απωθημένα συναισθήματα, οι πόνοι που συνδέονται μ’ εκείνη την περίοδο. Ο αγαπημένος, άντρας ή γυναίκα, ενσαρκώνει τη μαμά. Είναι εναλλάξ η καλή μητέρα όταν είναι παρούσα και γεμάτη αγάπη, και η κακή όταν είναι απούσα και απογοητεύει.
Αν τα συναισθήματα του πάθους είναι συχνά βίαια, έντονα, ασχέτως αν είναι θετικά ή αρνητικά, αυτό γίνεται επειδή ενεργοποιούν ξανά τα πρώτα βιώματα του βρέφους. Τα πάθη γενικά έχουν περιορισμένη διάρκεια. Σπάνια οι εραστές καταφέρνουν να γίνουν σύντροφοι για μια ζωή. Οι παθιασμένοι εραστές κοιτάζονται στα μάτια, δονούνται και ανασαίνουν μόνο όταν είναι μαζί. Αυτή η κατάσταση της συγχώνευσης τους εμποδίζει να απομακρυνθούν αρκετά, ώστε να κοιτάξουν μαζί στην ίδια κατεύθυνση.
Ο έρωτας μεγάλης διάρκειας είναι η δύσκολη ιστορία ανάμεσα στην ασφάλεια και στην ελευθερία, ανάμεσα στην εξάρτηση και στην εξατομίκευση, ανάμεσα στην ένωση και στον χωρισμό, ανάμεσα στο δέσιμο και στην αυτονομία.
Ο έρωτας είναι αίσθημα ή συναίσθημα;
Η ίδια λέξη καλύπτει και τις δύο διαστάσεις. Το συναίσθημα της αγάπης είναι έντονο, βίαιο, προκαλεί δυνατές σωματικές αισθήσεις, η καρδιά/μυς διεγείρεται, την αισθανόμαστε να πάλλεται, να τρέμει, νιώθουμε τσιμπήματα... (Μήπως από εκεί προέρχεται η έκφραση «Είμαι, τσιμπημένος μαζί σου»;)
Το αίσθημα της αγάπης χτίζεται ημέρα με την ημέρα, τρέφεται από το συναίσθημα του έρωτα, αλλά δεν αρκείται σ’ αυτό. Ο ερωτευμένος νιώθει ευχαριστημένος, ευτυχισμένος με τον άλλο σε μια σχέση που δεν έχει πλέον ανάγκη τη συνεχή παρουσία. Ο δεσμός είναι γεγονός, το ζευγάρι είναι έτοιμο να περάσει μαζί τις δυσκολίες της ζωής. Η ευτυχία εδραιώνεται με τη διάρκεια.
Στο ζευγάρι, η συνενοχή και η αλληλεγγύη γίνονται πιο σημαντικές από τον ερωτισμό και την ηδονή. Οι ταχυπαλμίες δίνουν τη θέση τους σε δονήσεις πιο λεπτές. Πώς να τις περιγράψει κανείς; Μερικοί μιλούν για μια φωτιά στο στήθος, τσιμπήματα, μια αίσθηση σαν κύμα που ανεβαίνει, τους κυριεύει και χάνεται, σιγά, σιγά για να τους αφήσει, γεμάτους και γαλήνιους.
Το συναίσθημα της αγάπης είναι πολύ έντονο στην αρχή μιας σχέσης, όταν ανακαλύπτουμε τον κόσμο του άλλου και τη φλόγα του πάθους. Επανεμφανίζεται κατά το ξαναντάμωμα μετά από έναν χωρισμό, όταν κάποιος κοντινός μας άνθρωπος κινδυνεύει... αλλά επίσης με την ευκαιρία ενός μπουκέτου με λουλούδια, μιας τρυφερότητας, καθώς κάθε φορά που προσφέρουμε τα υπέροχα αυτά λόγια: «Σ’ Αγαπώ».
Isabelle Filliozat
«Η Νοημοσύνη της Καρδιάς»